Loon executeur verschilt voor professionele en niet-professionele executeur

Een executeur is een door de overledene benoemde vertrouwenspersoon. Een executeur vertegenwoordigt niet de erfgenamen, maar de overledene. De gevolgen daarvan worden vervolgens aan de erfgenamen van de overledene toegerekend.

Bij de afwikkeling van de nalatenschap wordt de macht geconcentreerd in handen van die aangewezen vertrouwenspersoon. Daardoor is de executeur beheersbevoegd met uitsluiting van de erfgenamen. De wetgever heeft daarmee beoogd om impasses in de boedelafwikkeling te voorkomen.
De executeur heeft belangrijke taken en bevoegdheden. Zolang een executeur het beheer van de nalatenschap uitoefent, kunnen de erfgenamen niet beschikken over de goederen van de nalatenschap of hun aandeel daarin zonder medewerking van de executeur of machtiging van de Kantonrechter. Deze beschikkingsonbevoegdheid van de erfgenamen gaat direct in na het openvallen van de nalatenschap. Zelfs indien de benoemde executeur de executele nog niet heeft aanvaard. Bij niet aanvaarding door de executeur zijn de erfgenamen uiteraard gezamenlijk beschikkingsbevoegd. Ter voorkoming dat er te lang onduidelijkheid ontstaat over wie er bevoegd is, kan de kantonrechter een termijn stellen aan de benoemde executeur.

Zolang de executeur het beheer van de nalatenschap uitoefent, vertegenwoordigt hij bij het uitoefenen van de executele de erfgenamen in en buiten rechte. Hij hoeft zelfs niet de namen van de erfgenamen te noemen. Echter, de door de executeur vertegenwoordigde erfgenamen moeten wel als partijen in een notariële akte worden genoemd.

Beloning executeur

Tenzij de overledene anders in diens uiterste wil heeft bepaald, kent de wet aan de executeur een loon toe van 1% van de waarde van het vermogen van de overledene op diens sterfdag. Met het vermogen worden niet de bezittingen bedoeld maar het saldo van de bezittingen minus de schulden. De waarde van het vermogen’ is niet per definitie altijd gelijk aan de waarde voor de berekening van de erfbelasting.

Afwijken bij onvoorziene omstandigheden

De Kantonrechter kan op grond van onvoorziene omstandigheden de beloning van de executeur anders regelen dan bij wet of bij testament is bepaald. Blijkens de parlementaire geschiedenis gaat het om de omstandigheden waar de overledene van is uitgegaan ten tijde van het instellen van de executele en of de overledene – al dan niet stilzwijgend – rekening heeft willen houden met het opkomen van onvoorziene omstandigheden.
Zo zijn er uitspraken waarin aan een notaris, die als executeur optrad, een ander executeursloon werd toegekend dan was vermeld in het testament van de overledene. Een rechterlijke overweging was dat van de notaris niet kan worden verwacht dat hij voor de executeurswerkzaamheden geen loon in rekening mag brengen, waarbij de kantonrechter bepaalde dat de notaris voor zijn werkzaamheden het gebruikelijke kantoortarief in rekening kan brengen.

Onlangs is er weer een uitspraak gepubliceerd. De uitspraak betrof de situatie waarbij een overledene in diens testament een kennis tot executeur had benoemd, onder de bepaling dat deze geen loon toekomt. Deze persoon heeft zijn executeursbenoeming aanvaard en aansluitend, overeenkomstig de in het testament omschreven bevoegdheid, een notaris tot opvolgend executeur benoemd. De kantonrechter heeft vervolgens op verzoek van de notaris-executeur bepaald dat hij – in afwijking van het testament – recht heeft op loon ter grootte van het voor zijn kantoor geldende uurtarief.

De kantonrechter overwoog dat nu de door erflater benoemde executeur zijn benoeming uitsluitend heeft aanvaard om deze bevoegdheid onmiddellijk na aanvaarding te kunnen overdragen aan de notaris, de erflater bij het opmaken van zijn testament deze omstandigheid kennelijk niet heeft voorzien. De overledene is bij het niet toekennen van loon er kennelijk van uitgegaan dat een niet-professionele executeur deze taak op zich zou nemen teneinde de afwikkeling van de nalatenschap ter hand te nemen. De omstandigheid dat een professionele executeur zou worden benoemd is niet expliciet voorzien in het testament. Het is in die omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar ook voor een onafhankelijke en professionele executeur toepassing te geven aan de testamentaire bepaling dat deze geen recht heeft op loon.

Fiscale aspecten

Het executeursloon is voor de heffing van de erfbelasting niet aftrekbaar. Als de executeur zijn werkzaamheden beroepshalve heeft verricht, dan is zijn beloning belast met inkomstenbelasting. Zijn deze niet beroepshalve verricht dan wordt de beloning in beginsel niet belast met inkomstenbelasting. In een besluit van de Staatssecretaris van Financiën is vastgelegd dat kan worden aangenomen dat het executeursloon niet is belast met inkomstenbelasting als de executeur tevens erfgenaam of legataris is en tevens de executeurswerkzaamheden niet beroepshalve heeft verricht. Indien de executeur noch erfgenaam noch legataris is dan kan de executeur dus inkomstenbelasting verschuldigd worden.
Een als privé persoon benoemde executeur die als zodanig ook als privé persoon de executele aanvaardt, mag bijvoorbeeld niet via zijn onderneming diens werkzaamheden vermeerderd met BTW in rekening brengen.

Testament

De benoeming van een executeur kan sinds 1 januari 2003 uitsluitend geschieden bij een testament. Daarvoor was het ook mogelijk om bij codicil een executeur te benoemen. Vóór 1 januari 2003 opgemaakte codicillen blijven geldig. Het is echter verstandig om een in het verleden bij codicil gedane executeursbenoeming toch te vervangen om onzekerheid over de omvang van de bevoegdheden van de executeur te voorkomen.

Het is belangrijk om de beloning en bevoegdheden van de executeur duidelijk in uw testament te omschrijven. Wilt u meer weten over de mogelijkheden, neemt u dan contact met ons op. Wij zullen u hierover graag adviseren.